Skoliozy
Skoliozami nazywa się boczne skrzywienia kręgosłupa, w których tzw. kąt Cobba[1]przekracza 10°. W bocznych skrzywieniach kręgosłupa zmiany postawy widoczne są w trzech płaszczyznach:
- Czołowej – boczne odchylenie
- Strzałkowej – zmiana wielkości krzywizn
- Poziomej – rotacja kręgów
Rozwój skoliozy rozpoczyna się od tzw. skrzywienia pierwotnego, czyli łukowatego wygięcia w jednym z odcinków kręgosłupa. Następuje wtedy utrata elastyczności, zwężenie krążków międzykręgowych po wklęsłej stronie wygięcia i zmiana kształtu kręgów na klinowate.
„Jednocześnie z wygięciem bocznym następuje obrót ( rotatio) i skręcenie (torsio) kręgosłupa wzdłuż jego osi pionowej w stronę wypukłości łuku skrzywienia.”[2]
Po stronie wypukłości następuje więc przemieszczenie żeber do tyłu, a po stronie wklęsłości – do przodu. Zjawisko wypchnięcia żeber do tyłu nazywane jest w przypadku skoliozy garbem żebrowym.
Następnie środek ciężkości tułowia przesuwa się, przez co konieczne jest zapewnienie równowagi kolejnymi wygięciami – wtórnymi(wyrównawczymi) poniżej oraz powyżej wygięcia pierwotnego. Dzięki wygięciom wtórnym mięśnie kręgosłupa mogą zapewnić utrzymanie pionowej postawy ciała.
Deformacje te nie pozostają bez wpływu na funkcjonowanie układów oddechowego i krążenia. Skoliozy powodując deformacje klatki piersiowej przyczyniają się do zmiany położenia narządów. Płuco po stronie wklęsłej nie jest w stanie funkcjonować prawidłowo, dlatego też płuco po stronie wypukłej zmuszone jest do samodzielnej pracy, co z kolei prowadzi do przerostu prawej komory serca [1].
Skoliozy dzieli się na strukturalne i funkcjonalne. Skoliozy strukturalne są utrwalonymi skrzywieniami z rotacją kręgów, natomiast funkcjonalne – podlegają korekcji. Wśród skolioz strukturalnych najczęściej przyczyna jest nieznana (idiopatyczne, 90%). Pozostałe skoliozy są neuropochodne, kostnopochodne, mięśniopochodne lub pochodzące od ścięgien. Większość skolioz występuje w wieku 10-12 lat, przy czym u kobiet 5 razy częściej niż u mężczyzn [2].
Źródła:
[1] Biomechanika i inżynieria rehabilitacyjna. Red. T Romuald Będziński i in. Warszawa : Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, 2004. ISBN 83-87674-67-2
[2] Poradnik fizjoterapeuty: badanie, techniki, leczenie, rehabilitacja. Red. Bernard Kolsler. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2001. ISBN 83-04-04563-X
[1] tzw. kąta Cobba – między stycznymi do górnej krawędzi górnego kręgu granicznego skrzywienia i do dolnej krawędzi dolnego kręgu granicznego
[2] [1]
Choroba Scheuermanna
Choroba Scheuermanna nazywana jest także kifozą młodzieńczą, a zniekształcenie kifotyczne dotyczy zazwyczaj odcinka piersiowego (czasem również piersiowo-lędźwiowego lub lędźwiowego). W przypadku ok.20-30% chorych zauważa się ponadto lekką skoliozę. Przyczyna jest do tej pory nieznana, ale choroba zaczyna się od nadmiernego nacisku i przeciążenia płytek granicznych kręgów, przez co zostaje zaburzony ich wzrost i kształt – kręgi stają się klinowate [1,2]. W wyniku kompensacji pogłębionej kifozy piersiowej, dochodzi często również do pogłębienia lordozy szyjnej i lędźwiowej. W ciągu 6-8 miesięcy następuje także usztywnienie odcinka piersiowego. Barki pochylają się ku przodowi, ograniczony zostaje zakres ruchu zgięcia tułowia do przodu oraz unoszenia wyprostowanej kończyny w leżeniu na plecach (przyczyną jest przykurcz zginaczy kolana). Co więcej, na szczycie kifozy krążki międzykręgowe są znacznie zwężone.
Leczenie operacyjne jest rzadko stosowane – jedynie gdy kifoza przekroczy 60-75°. Ćwiczenia fizjoterapeutyczne, wzmacniające mięśnie prostujące kręgosłup i zmniejszające lordozę lędźwiową, są uzupełnieniem leczenia gorsetowego, które w tej chorobie jest podstawą.
Źródła:
[1] Schorzenia i urazy kręgosłupa. Red. Jerzy Kiwerski. Warszawa : Wydaw. Lekarskie PZWL, 2014. ISBN 978-83-200-4728-8
[2] Poradnik fizjoterapeuty: badanie, techniki, leczenie, rehabilitacja. Red. Bernard Kolsler. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2001. ISBN 83-04-04563-X
Plecy wklęsło - wypukłe
Plecy wklęsło - wypukłe są połączeniem zarówno hiperkifozy piersiowej jak i hiperlordozy lędźwiowej. Wynika to z faktu, że sąsiadujące ze sobą krzywizny kompensują wzajemnie swoje działanie. Klatka piersiowa jest więc spłaszczona, głowa pochylona ku przodowi, a kąt przodopochylenia miednicy jest powiększony. Tak jak w nadmiernej lordozie lędźwiowej, mięśnie w odcinku lędźwiowym ulegają przykurczowi, natomiast osłabieniu – m.prostownik grzbietu, mięśnie brzucha i pośladków [1].
Źródła:
[1] Wady postawy ciała – diagnostyka i leczenia. Tadeusz Kasperczyk. Kraków: Firma Handlowo-Usługowa "Kasper", 2004. ISBN 83-901977-0-7
Kręgozmyk
Kręgozmyk jest przemieszczeniem kręgu wyższego w stosunku do kręgu niższego. Dotyka ono przede wszystkim segmenty L4-S1. Kręgozmyk pojawia się na skutek przerwania łuku kręgowego u podstawy górnego wyrostka stawowego i dotyka 2-6% populacji [1]. Nie powoduje on u chorego poważniejszych dolegliwości, często wykrywany jest przypadkowo. Odczuwany jest ból w odcinku lędźwiowym, następuje wysunięcie obręczy barkowej do tyłu, skrócenie tułowia, przodopochylenie miednicy zmniejsza się, a pośladki stają się wystające. Ponadto pogłębia się lordoza lędźwiowa i nadmiernie napinają się więzadła, zwłaszcza m. podłużny tylny. Co więcej przykurczom ulegają mięśnie prostujące odcinek lędźwiowy, zginacze bioder i mięśnie łydki. Stopień zaawansowania kręgozmyku ustala się na podstawie przemieszczenia w stosunku do szerokości trzonu kręgu. I tak, I° to przemieszczenie o 25% szerokości trzonu, II° -50%, III°-75%, IV – całkowite przemieszczenie. W leczeniu zachowawczym najważniejsze jest utrzymanie stabilności kręgosłupa i fizjologicznej lordozy lędźwiowej oraz wzmocnienie mięśni skośnych i prostych brzucha ćwiczeniami izometrycznymi. Przy niewielkich przemieszczeniach I i II° terapia nie jest nawet konieczna, ważne, aby pacjent nie wykonywał ruchów przeprostowych kręgosłupa [2].
Źródła:
[1] Schorzenia i urazy kręgosłupa. Red. Jerzy Kiwerski. Warszawa : Wydaw. Lekarskie PZWL, 2014. ISBN 978-83-200-4728-8
[2] Poradnik fizjoterapeuty: badanie, techniki, leczenie, rehabilitacja. Red. Bernard Kolsler. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2001. ISBN 83-04-04563-X
Dyslordoza lędźwiowa
Z plecami płaskimi mamy do czynienia, kiedy spłaszczeniu ulegną naturalne, fizjologiczne krzywizny. W przypadku spłaszczenia krzywizny w odcinku lędźwiowym, mówimy o dyslordozie lędźwiowej. Zdarza się, że czasem spłaszczenie w tym odcinku przekształca się nawet w kifozę lędźwiową. Jest to sytuacja odwrotna do hiperlordozy, więc więzadła międzykolcowe i nadkolcowe ulegają rozciągnięciu. Mięśnie pośladkowe, brzucha, m.trójgłowy łydki oraz m. dwugłowy uda ulegają przykurczom, a osłabieniu : m. czworogłowy uda, prostownik grzbietu i m. biodrowo- lędźwiowy [1].
Źródła:
[1] Kręgosłup w stresie. Jak usunąć ból oraz jego przyczyny. Andrzej Rakowski. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011. ISBN 978-83-7489-321-3
