Kręgosłup ( łac. columna vertebralis) jest ruchomą osią ciała, położoną po jego grzbietowej stronie, i rozciąga się od podstawy czaszki do końca tułowia. Kręgosłup składa się z 33-34 kręgów, tworzących 5 odcinków: szyjny (7), piersiowy (12), lędźwiowy (5), krzyżowy (5) , guziczny (4-5). Kręgi odcinków szyjnego, piersiowego i lędźwiowego nazywa się kręgami prawdziwymi ze względu na możliwość samodzielnego ruchu. Kręgi krzyżowe i guziczne natomiast, są zrośnięte i tworzą pojedyncze kości ( krzyżową oraz guziczną), dlatego też określa się je jako kręgi rzekome [1].

    Podstawowymi funkcjami kręgosłupa są zapewnienie podpory ciału, możliwości ruchu oraz ochrona rdzenia kręgowego. Ochrona rdzenia kręgowego odbywa się głównie poprzez otoczenie go (wokół kanału kręgowego) przez kręgi, więzadła i mięśnie. Należy przy tym pamiętać, że również krążki międzykręgowe oraz krzywizny kręgosłupa amortyzują drgania, dzięki czemu rdzeń kręgowy jest dostatecznie zabezpieczany. Funkcja podporowa realizowana jest dzięki zmiennej budowie kręgów poszczególnych odcinków kręgosłupa. Im niżej położony jest kręg, tym zwiększa się jego masa oraz wymiary – ma to miejsce do pierwszego segmentu odcinka krzyżowego, ponieważ obciążenie z kręgów rzekomych stopniowo przejmowane jest przez kończyny dolne i nie jest już wymagane zwiększenie wymiarów kręgów. [2,3]. Dość znaczna ruchomość kręgosłupa we wszystkich płaszczyznach możliwa jest dzięki zsumowaniu możliwości niewielkich wzajemnych przesunięć między segmentami kręgosłupa (kręgi i krążek międzykręgowy).

   Kręgosłup nie jest idealnie prostym słupem – aby zapewnić pionową postawę konieczne jest wykształcenie krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej. I tak, wypukłości skierowane do przodu nazywa się lordozami, a do tyłu – kifozami. Wyróżnia się więc lordozę szyjną i lędźwiową oraz kifozę piersiową i krzyżową. Jedynie krzywizna krzyżowa nie oddziałuje znacząco na pozostałe krzywizny – pozostałe kompensują się wzajemnie. Aby było możliwe utrzymanie kręgosłupa w równowadze potrzebne są silnie rozwinięte mięśnie grzbietu oraz więzadła żółte.

    Budowa kręgów różni się na poszczególnych odcinkach kręgosłupa, co wynika przede wszystkim z obciążeń na nie działających oraz wymaganej ruchomości poszczególnych segmentów. Należy zaznaczyć, że istnieją tzw.  kręgi przejściowe, które wykazują cechy kręgów odcinka zarówno wyżej, jak i niżej położonego.

   Typowy kręg składa się z trzonu i łuku kręgu, od którego odchodzą wyrostek kolczysty, dwie pary wyrostków stawowych (górnych i dolnych) oraz para wyrostków poprzecznych.

   Przednim elementem kręgu jest trzon, który charakteryzuje się masywniejszą budową, gdyż do jego funkcji należy przenoszenie obciążeń (ok. 95% w pozycji wyprostowanej). W kształcie przypomina on hiperboloidę obrotową. Jego rdzeń zbudowany jest z kości gąbczastej, natomiast otaczający rdzeń pierścień – z kości korowej. Naczynia tętnicze mają możliwość dotarcia do trzonu dzięki otworom odżywczym znajdującym się na powierzchniach przedniej i bocznej trzonu [4].

  Łuk kręgu znajduje się po tylnej stronie kręgu. Odchodzą od niego wyrostki poprzeczne (skierowane na boki), wyrostek kolczysty (do tyłu), wyrostki stawowe górne (ku górze, z powierzchnią stawową do tyłu) oraz dolne (ku dołowi, z powierzchnią stawową do przodu) [4]. Jak wskazuje nazwa, wyrostki stawowe są miejscem, w którym następuje stawowe połączenie sąsiadujących ze sobą kręgów. Więzadła i mięśnie kręgosłupa przyczepiają się natomiast do wyrostków poprzecznych i kolczystych.

   Na łuku kręgu widoczne są dwa wcięcia kręgowe (górne i dolne), które dzięki wzajemnemu nakładaniu się sąsiadujących kręgów tworzą otwór międzykręgowy.

 Źródła:

[1]   Anatomia ogólna, kości, stawy i więzadła, mięśnie. Red. Wiesław Łasiński. Warszawa : Wydaw. Lekarskie PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-4323-5

[2]   Biomechanika kręgosłupa człowieka. Marek Gzik. Gliwice : Wydaw. Politechniki Śląskiej, 2007. ISBN 978-83-7335-449-4

[3]   Anatomia człowieka : podręcznik i atlas dla studentów licencjatów medycznych. Elżbieta Suder, Szymon Brużewicz. Wrocław : Górnicki Wydaw. Medyczne, 2014. ISBN 978-83-89009-73-9

[4]   Anatomia człowieka : podręcznik dla studentów i lekarzy. Red. Witold Woźniak. Wrocław : Elsevier Urban a. Partner, 2014. ISBN 978-83-87944-74-2